Op dinsdagavond 8 april jl. organiseerde de werkgroep Vorming en Toerusting Kampen-IJsselmuiden een leerzame avond met prof. dr. Katja Tolstoja, theoloog des vaderlands 2023, hoogleraar Theologie en Religie in post-traumatische samenlevingen aan de VU te Amsterdam. Ze houdt zich bezig met de systematische theologie/dogmatiek en bestudeert christelijke dogma’s, doctrines en theologische ethiek in een bepaalde context. Het zij maar even gezegd.
In 1991 kwam ze als vluchteling naar Nederland en begon in 1993 haar studie Theologie aan de Koornmarkt in Kampen. In 2006 is ze gepromoveerd. De Kampense heeft veel familie in Oekraïne. Maar liefst 26 overgekomen /gevluchte familieleden heeft ze momenteel ‘onder haar hoede’. Door haar belangstelling voor de Russische literatuur, die vaak ingaat op de grote levensvragen, op het leven zélf, kwamen we deze avond in contact met indringende Russische schrijvers zoals Boris Pasternak (‘Dokter Zjivago’), Fjodor Dostojevski (‘De broers Karamazov’), Lev Tolstoj (‘Oorlog en vrede’) en Varlam Sjalamov (‘De opstanding van de lariks’; 1966). Het ging op deze goed bezochte avond vooral over laatstgenoemde schrijver en dan in combinatie met de hoofdvraag: Wat betekent ‘opstanding’ in een samenleving waaruit al het menselijke verdwenen is? Nou, daar kan Sjalamov (1907-1982) over meepraten. Hij verbleef in diverse zogeheten Kolyma-kampen in Siberië (min 50 graden… ) en schreef vanuit het kamp over de verschrikkingen aldaar. Hier kan ‘de goddelijke vonk in de gevangenen sterven’, zo zegt hij. Katja’s onderzoek bestudeert deze extreme ontmenselijking. En ze vraagt zich daarbij af: Wat kunnen wij van deze barre situaties leren op weg naar Pasen? Sjalamov geeft wellicht zelf het antwoord als hij zegt: Het leven keert altijd terug via de natuur. Opstanding is geen belofte, maar het feit dat de schepping zélf het leven door laat gaan; en zo weigert te vergeten wat er met de mens is gebeurd. Alles is als een oceaan; alles stroomt en staat met elkaar in verbinding. Je raakt het op één plaats aan, en het weergalmt in het andere einde van de wereld. Zo gingen we om tien uur met een hoofd vol academische indrukken huiswaarts. En ook deze weergalmden…
